Met zijn tentakels doet deze hart-longmachine denken aan een inktvis; de Octopus® , ontwikkeld in het UMCUtrecht, wordt over de hele wereld gebruikt in ziekenhuizen waar men hartchirurgie verricht.
Als de kransslagaderen verstopt zitten kan het hart niet meer van bloed, en dus van zuurstof, voorzien worden. Een chirurg legt in dit geval een omleiding aan, een zogenaamde bypass. In Nederland werd voor het eerst zo’n operatie uitgevoerd in 1968. Het was een risicovolle ingreep: de bloedsomloop van de patiënten werd tijdens de operatie met behulp van een hart-longmachine, buiten het lichaam omgeleid. Het hart werd stil gelegd en de chirurg kon het precisiewerk, het aansluiten van het bloedvat op de kransslagaderen, uitvoeren.
Omgebogen vork als prototype
In het UMCUtrecht werd in de jaren negentig een instrument ontwikkeld waarmee het mogelijk werd om de bypass op het hart aan te sluiten terwijl het hart gewoon doorklopte. Het verhaal achter de vinding van de Octopus® laat zien dat creativiteit en wetenschap een goede combinatie is. Het allereerste prototype bestond uit een ….vork. Door de tanden van de omgebogen vork langs de kransslagader te leggen en deze met een hechting vast te zetten, kon een heel klein stukje van hart, alleen dat wat nodig was om de bypass goed te kunnen aansluiten, gefixeerd worden. Het instrument werd verder ontwikkeld en er volgden verscheidene versies. Het is nu mogelijk, dankzij de Octopus®, om via een zogenaamde sleutelgatoperatie, een bypass aan te leggen.
Starfish kantelt het hart
Daar de vernauwingen in de kransslagaders niet alleen aan de voorkant van het hart te vinden zijn, maar ook aan de achterzijde, werd er meteen een manier bedacht om het hart zo op te kunnen tillen dat opereren aan de andere zijde ook mogelijk werd. Hiervoor werd de Starfish® ontwikkeld. De zuignappen in de vorm van een zeester, die op de punt van het hart worden vastgezogen, verklaren de naam.
Bijzondere uitvinding in collectie Universiteitsmuseum
Zowel de Octopus® en de Starfish® zijn in productie genomen door firma Medtronic te Heerlen. Dankzij deze firma, met medeweten van de uitvinders in het UMCU, is een langgekoesterde wens in vervulling gegaan: de Octopus® als ook de Starfish® zijn opgenomen in de collectie van het Universiteitsmuseum. Wij zijn daarmee de enige ter wereld die deze bijzondere Utrechtse uitvinding aan een breed publiek kunnen laten zien.
Auteur
Reina de Raat