Het mechanisme, aandrijving met een vliegwiel, werd vanaf het einde van de 18e eeuw in de tandheelkunde gebruikt. De Amerikaanse John Greenwood kwam op het idee toen hij zijn grootmoeder aan het werk zag met het spinnenwiel.
Protehese van George Washington
Greenwood gebruikte zijn mechanische boor alleen voor het bewerken van de ivoren prothese. Zo maakte hij de beroemde prothese van George Washington. Greenwoods zoon, Isaac, beschreef de uitvinding van zijn vader rond 1860 in een brief aan de bevriende tandarts Jonathan Taft. Zo verspreide de kennis over het gebruik van de trapboor zich heel langzaam. Het was uiteindelijk James Morrison die de trapboor zoals afgebeeld in 1872 patenteerde en op de markt bracht.
Kortere behandelprocedure
Vergeleken met de handboor, die tot zeker het einde van de 19e eeuw gebruikt werd, betekende de komst van de trapboor vooral een kortere behandelprocedure. Door de rotatiesnelheid van ca 2000 á 3000 rmp verliep de behandeling een stuk sneller dan de tandarts gewend was. Hij kon meer patiënten behandelen in dezelfde tijd. Nadeel was dat de trapboor minder nauwkeurig was en de tandarts diende over een goede conditie te beschikken; het continue aanzwengelen van het vliegwiel vroeg wel enig uithoudingsvermogen.
Elektrische boor
Gek genoeg kwam de trapboor bijna tegelijkertijd op de markt met de elektrische boor. Maar deze was nog niet geschikt voor grootschalig gebruik. De elektrische boor kon weliswaar ca 10.000 rpm halen maar zonder koeling werd het onmogelijk een behandeling uit te voeren. Dat betekende dat de boor alleen met maximaal 2000 rmp gebruikt kon worden. Bovendien waren nog maar zeer weinig huizen die beschikte over een elektriciteitsaansluiting, en wat nogal cruciaal was: de elektrische boor was zo slecht geïsoleerd dat de tandarts of de patiënt geëlektrocuteerd werd.
De trapboor bleef daardoor een zeer bruikbaar apparaat, dat zeker tot halverwege de 20ste eeuw gebruikt werd. Ze was immers makkelijk te transporteren en dus zeer goed bruikbaar in de buitengebieden.
De trapboor vormt een herinnering aan lang vervlogen tijden waarin het ratelende geluid de praktijkruimte vulde.
Auteur
Reina de Raat
Beeld
Gemaakt in opdracht van het Nederlands Tandartsenblad