De archeologische collectie van het Universiteitsmuseum Utrecht bestaat uit ongeveer 900 voorwerpen uit de Grieks-Romeinse periode. De verzameling is vanaf de jaren 30 van de vorige eeuw tot aan het eind van de jaren tachtig opgebouwd door het toenmalige Archeologisch Instituut van de universiteit. Lees meer over archeologie in onze collectie.
De voorwerpen uit de archeologische collectie zijn afkomstig uit de landen rond de Middellandse Zee, voornamelijk Egypte, Klein Azië, Griekenland, Italië en Tunesië. Ze dateren uit de periode van circa 1000 voor Christus tot 500 na Christus. Daarnaast bevat de collectie nog een serie gipskopieën van belangrijke beeldhouwwerken uit de oudheid.
Collectie voor studenten en wetenschappers
De archeologiecollectie is een bijzondere referentiecollectie, omdat de verzameling een compleet overzicht geeft van de verschillende typen aardewerk uit de oudheid. Daarnaast zijn er enkele bijzondere objecten die internationale bekendheid genieten en in internationale publicaties zijn verschenen.
Een voorbeeld daarvan is de roodfigurige belkrater, een vat waarin wijn werd gemengd met water alvorens te worden geserveerd. Het is gedateerd rond 450 v. chr. En toont Athena en Herakles met een er tegenover zittende vrouw en hond. Waarschijnlijk is de vaas geschilderd door iemand uit de groep van Polygnotos, een van de beroemdste schilders uit de oudheid. Elk jaar wordt de collectie ingezet voor het leren van basisvaardigheden in de bachelorfase van de studie (kunst)geschiedenis. Ook wordt de collectie met enige regelmaat door buitenlandse onderzoekers geraadpleegd.
Van Amsterdam tot Groningen
Uit de oorspronkelijke collectie zijn tweehonderd voorwerpen, met name vazen en bijzondere munten in langdurige bruikleen afgestaan aan de Rijksuniversiteit Groningen, waaronder de eerder beschreven belkrater. Vijfentwintig voorwerpen uit de Egyptische collectie zijn tentoongesteld in het Allard Pierson Museum in Amsterdam.
Restauratie
In de jaren negentig verhuisde de collectie van het Archeologisch Instituut naar het Universiteitsmuseum. In het kader van het Deltaplan voor Cultuurbehoud zijn toen verschillende objecten gerestaureerd. De gipsen uit de collectie zijn in 2005 gerestaureerd.
Oudheidkunde voor studenten en scholieren
Archeologie bestudeert de artefacten overgebleven uit de oudheid om daarmee het leven van de antieke wereld te leren begrijpen. Naast veel geduld vereist deze discipline belangrijke vaardigheden van de archeoloog, zoals vindingrijkheid, goed kunnen waarnemen, begrijpen en de opgedane kennis goed kunnen interpreteren. Deze vaardigheden kunnen ook, mits goed voorbereid, worden onderwezen aan kinderen. De vakgroep Oude Geschiedenis van de Universiteit Utrecht en het Universiteitsmuseum Utrecht ontwikkelen hiervoor een digitale leeromgeving waarbij de collectie archeologie van het Universiteitsmuseum Utrecht wordt ingezet.
Archeologie voor een breed publiek
Om zo’n leeromgeving vorm te kunnen geven wordt de collectie eerst op wetenschappelijk niveau ontsloten om vervolgens toegankelijk gemaakt te worden voor een breed publiek. Om dit te bereiken wordt de ontsluiting van de collectie archeologie geïntegreerd in het academisch onderwijs. Aan het einde van het project staat (een deel van) de collectie met een objectbeschrijving op de website van het museum. De archeologische collectie is dan voor iedereen eenvoudig te vinden en te onderzoeken.
Ontsluiting voor de wetenschap door studenten
De vakgroep Oude Geschiedenis van de Universiteit Utrecht ontsluit de collectie oudheden ook voor wetenschappelijke doeleinden. Het wetenschappelijk onderzoek wordt nadrukkelijk geïntegreerd in het onderwijs van de universiteit. De inzet van studenten is belangrijk – met name bij de publicatie van de artefacten volgens wetenschappelijke normen – en sluit goed aan bij de opzet van het onderwijs zelf. Tijdens de minor archeologie werken studenten onder begeleiding van een docent aan objectbeschrijving en interpretatie. De studenten bestuderen en beschrijven de collectie archeologie en verwerken de gegevens . Zo leveren ze een bijdrage aan de publieke én wetenschappelijke ontsluiting van de collectie.
Door: Floris van den Eijnde, Assistent Professor Oude Geschiedenis, Departement geschiedenis en kunstgeschiedenis, Universiteit Utrecht.